کتیرا

گیاهان دارویی.دارو های گیاهی

کتیرا

گیاهان دارویی.دارو های گیاهی

زیره سیاه ایرانی (کرمانی) Bunium persicum

زیره سیاه ایرانی (کرمانی)

Bunium persicum

Black  cumin - Black caraway


Apiaceae


Synonyms : B.bulbocastanum , Carum persicum

                 (توجه: تصاویر این مطلب مربوط به گونه های مختلف جنس ‌Bunium می باشد.)


معرفی و گیاهشناسی    
زیره سیاه ایرانی (کرمانی) گیاهی است چند ساله با ارتفاع تقریبا 6۰ سانتی متر، 14=2n، دارای ریشه غده ای سیاه رنگ، ساقه تو خالی، برگ های سبز رنگ با بریدگی بسیار که به صورت نوار نخ مانندی در آمده اند. معمولا برگ های پایین شامل دو بار تقسیمات شانه ای عمیق دارای دمبرگ و برگهای بالایی بدون دمبرگ و دارای قطعات سیخک مانند می باشند. گلها به رنگ سفید یا کرم رنگ که در انتهای ساقه های اصلی و فرعی به صورت چتر مرکب ظاهر می شوند. گرده افشانی اش توسط حشرات صورت می گیرد. میوه اش به شکل فندقه دو قسمتی است.
جنس Bunium دارای 14 گونه می باشد که B.persicum فراوان ترین گونه می باشد. در کاوش های باستانی در شهر سوخته زابل مشخص شده است که مردم آن در پنج هزار سال پیش زیره سیاه را می شناختند.





 


 

نیاز های اکولوژیکی و پراکنش
در مناطق کوهستانی و مرتفع (ارتفاع 1710 تا 3500متری) می روید. طالب مکان های سایه آفتاب است و بیشتر در زیر سایه گیاهان و در شیب های تند و کمتر آفتاب گیر مشاهده می شود. خاک های سبک شنی تا شنی لومی را می پسندد. و بیشتر در خاک هایی با PH اسیدی تا خنثی (4.5 تا 8.3) دیده می شود. اکثر رویشگاههای زیره دارای بارندگی سالیانه بیشتر از 300 میلی متر هستند و مقدار ماده آلی در این مناطق بین 1.5تا 2.2 درصد است. این گیاه به طور وحشی در استان سمنان (کوه زر دامغان)، استان قزوین (کوه الموت)، استان هرمزگان (کوه گنو بندر عباس)، استان های خراسان رضوی،شمالی و جنوبی (بابا امان بجنورد، کوه هزار مسجد، اخلمد، کاشمر، بجستان، جنگل خواجه کلات و فریزی چناران)، استان یزد (کوه لا خسه مهریز )، استان فارس (کوه تودج استهبان)، استان مرکزی (سیاه کوه) و استان کرمان (سیرچ، جوپار، جوشان، جبال بارز، کوه زیرو و ...) دیده می شود. از نظر پراکنش در سطح جهان در شمال آفریقا، جنوب شرقی اروپا، روسیه، قفقاز،  افغانستان، هندوستان و دامنه های کم ارتفاع هیمالیا دیده می شود. در اکثر مناطق در کنار گیاهانی مانند بادام، گون و بنه مشاهده می شود. جالب است بدانیم که سالانه 10 تا 25 تن زیره سیاه از حدود صد هزار هکتار مناطق زیره خیز استان کرمان بر داشت می شود.





مواد موثره و فرآوریاسانس زیره به وسیله تقطیر با آب حاصل میگردد. بذرهای زیره سیاه حاوی 3.5 تا 9درصد اسانس هستند. عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس زیره سیاه عبارتند از پ-سیمن، کومین آلدهید، گاماترپینن، آلفاپینن، بتاپینن، آلفا ترپینن و لیمونن.


خواص درمانی و کاربردهااشتها آور، مدر، ضد نفخ، مقوی معده، افزاینده شیر مادران و در صنایع غذایی به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذاها و نوشیدنی ها کاربرد دارد.

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.